تاثیر خواب بر هوش و خلاقیت چگونه است؟

افراد زیادی هستند که شب‌ها دیر می‌خوابند و به نوعی این را به عادتی تبدیل کرده که حاضر نیستند حتی از آن دست بردارند. این چنین افراد در اطراف ما بسیار زیاد هستند و حتی ممکن است در خانواده خودمان هم از این افراد موجود باشد. در واقع این افراد از تاریکی شب و سکوتی که دارد برای طراحی ایده‌های خلاقانه الهام می‌گیرند. آنها این چنین می‌گویند که در این هنگام جرقه نوآوری در ذهنشان زده می‌شود و این در روز امکان‌پذیر نخواهد بود و به نوعی محال است. فارغ از عادت این افراد، در این بخش می‌خواهیم به بررسی دقیق تاثیر خواب بر هوش و خلاقیت بپردازیم.

خواب چه تاثیری بر موفقیت دارد؟

واقعا حسی بدتر از این را نمی‌توان داشت که صبح‌ها در خواب باشید. ممکن است با داد و فریاد مادر از خواب بیدار شوید و یا نه با صدای موبایل که برای دیرکرد سر کار زنگ می‌خورد و … از خواب بیدار شوید. ولی چیزی که بدترین مورد حال است این بوده که به مادر خود توضیح دهید که چرا خواب مانده و خسته‌اید. این در حالی است که اصلا هوش و حواس درست و حسابی ندارد. واقعیت این بوده که تا دیر وقت مشغول کتاب خواندن بودید، کتابی که دلم نیامد نصف و نیمه رهایش کنم. بعد از آن نوبت به تصویر سازی با نرم افزار ادوبی شده و این چنین زمان از دست رفت. اگر این اعتراف را انجام دهید به صورت صد در صد کامپیوتر تحریم شده و شما شب‌ها راهی جز زود خوابیدن نخواهید داشت. اگر دیر از خواب بیدار شوید این موارد در سر کار هم بهتر نخواهد بود و وقتی که وارد شوید رئیس مطمئنا به شما یادآوری می‌کند که دیگر فرصتتان برای دیر آمدن تمام شده است. حالا مثلا شما به چشم رئیس نگاه کرده و می‌گویید آقای رئیس حقیقتا تا دیر وقت روی پروژه کار می‌کردم. ولی کسی حاضر نخواهد بود با شنیدن چنین مواردی از خواب ماندن و دیر بیدار شدن شما چشم پوشی کند.

ممکن است خود شما چنین فردی باشید. یعنی دیر از خواب بیدار می‌شوید و شب‌ها تا دیر وقت را بیدار هستید. اگر این چنین فردی باشید پس می‌دانید که اگر هزاران بار شما را هم سرزنش کنند باز شب زنده دار خواهید بود و روزها را احساس خستگی دارید. زیرا، شما صبح‌ها زود از خواب بیدار می‌شوید. فرصت‌های شغلی زیادی از دست شما خواهند رفت، ولی باز اصرار و علاقه دارید شبها دیر بخوابید. اگر این چنین فردی باشید می‌فهمید که زود خوابیدن در ذات شما نیست و دیر خوابیدن و زود بیدار شدن به عنوان یکی از موانع موفقیت شما تلقی می‌گردد.

افرادی که همانند شما عادت به دیر خوابیدن دارند بر این معتقدند که هیچ راهی وجود ندارد تا بتواند ترغیبشان کند زود بخوابند. کارهای زیادی هم هست که ارزش بیدار ماندن تا دیر وقت را دارد. این افراد ادعا دارند که در شب‌ها ایده‌های خلاقانه زیاد به سراغشان می‌آید. آنها معتقدند در شب و دیر وقت وقتی اکثر افراد خواب هستند آنها انرژی بیشتری دارند و از آرامش سرشار هستند. اگر بپرسید خب دلیل اینکه شما شب‌ها انرژی بیشتر دارید و سر حال هستید چی است؟ خواهند گفت کسی نیست که حواسشان را پرت کند جز نوری که کم کم از افق پیداست. بنابراین در این مطب می‌خواهیم به پژوهش‌هایی در مورد دیر خوابیدن برای خلاقیت بپردازیم تا بدانیم آیا دیر خوابیدن در افراد باعث هوش و خلاقیت می‌شود.

پژوهش‌هایی که از سرشار بودن افراد شب زنده‌دار از خلاقیت و ایده را خبر می‌دهد

در شبکه خبری آنلاین هافینگتن پست نتیجه پژوهشی منتشر شد که نشان می‌دهد افرادی که خواب طبیعی ندارند و در ایجاد الگوهای خواب تکاملی پیشقدم هستند دارای ذهن باز و هوش بهتری هستند. همچنین، در دانشگاه مادرید پژوهش دیگری در رابطه با تاثیر خواب بر هوش و خلاقیت  روی 1000 دانش‌آموز انجام شد که نشان می‌دهد افرادی که دیر خوابیده و صبح نیز دیر از خواب بیدار می‌شوند نمرات بالاتری از دیگر افراد در آزمون استدلال قیاسی ( در سنجش هوش عمومی استفاده می‌شود) دارند.

شکار لحظه‌های ناب خلاقیت

آن چنان که پایگاه خبری ای‌بی‌سی ساینس می‌گوید؛ در میلان پژوهشگران دانشگاه کاتولیک سیکرد هارت در رابطه با تاثیر دیر خوابیدن با خلاقیت تحقیقاتی انجام داده‌اند. این پژوهش بر روی 120 مرد و زن در انواع سن‌ها انجام شد و از آنها خواسته شد خودشان را در یکی از سه دسته قرار دهند. این سه دسته به صورت زیر است:

• دسته اول: افرادی که شب دیر خوابیده و صبح دیر بیدار می‌شوند.
• دسته دوم: افرادی که شب به موقع خوابیده و صبح زود از خواب بیدار می‌شوند.
• دسته سوم: افرادی که در بین دسته اول و دوم هستند.

بعد از اینکه در یکی از این سه دسته قرار گرفتند، آنها در سه آزمون مختلف که جهت سنجش سطح تفکر خلاق طراحی شده بود شرکت کردند. نتایج این آزمون بر اساس فاکتورهایی نظیر نوآوری، جزئیات، روان بودن بیان و انعطاف‌پذیری امتیاز بندی شدند. سپس بعد از ارزیابی افراد، پژوهشگران اعلام کردند افرادی که عادت به دیر خوابیدن داشتند دارای نمره‌های درخشان‌تری هستند. و اما، کسانی که شب‌ها زود خوابیده و در حد وسط قرار داشتند به سختی توانسته بودن نمرات بالا 50 را داشته باشند. در این باره نویسنده ارشد پژوهش ماریا جامپییترو می‌گوید؛ خلاقیت این افراد که شب‌ها دیر می‌خوابند از رشد روحیه غیر متعارف و قابلیت کشف راه‌حل‌های جایگزین و مبتکرانه ناشی می‌شود.

این پژوهش در رابطه با تاثیر خواب بر هوش و خلاقیت و موفقیت نشان می‌دهد افرادی که شب‌ها دیر می‌خوابند خلاق‌تر هستند. ولی، بهتر است این را هم بدانید، افرادی که زود از خواب بیدار می‌شوند و سحر خیز بوده، ساعت اولیه روز را به مواردی چون ورزش، تهیه صبحانه و آمادگی با رفتن به سرکار اختصاص می‌دهند. ولی افرادی که شب دیر وقت می‌خوابند بهره با کیفیت‌تری از وقت بیداری خود در طول شب دارند و این زمان را به نوآوری و طرح ایده خلاقانه می‌گذارند.

بهره بالا و بهتر در ساعت اولیه بیداری

فردی که صبح‌ها ساعت 6 بیدار می‌شود ساعت 9 از خانه بیرون می‌آید و این یعنی در ساعت 5 عصر حسابی خسته خواهد بود. درست است که این افراد در اول صبح دارای انرژی بیشتری هستند ولی در انتهای روز از انرژی تخلیه خواهند شد. یعنی می‌توان گفت افراد سحر خیز نیمه دوم روز را با خستگی و کوفتگی سر می‌کنند. بنابراین، در دانشگاه لیژ بلژیک پژوهشی انجام شد تا 15 نفر از افرادی که صبح‌ها زود بیدار می‌شوند و 15 نفر که شب‌ها دیر می‌خوابند را بررسی کنند. در این پژوهش فعالیت مغزی افراد به محض بیدار شدن از خواب و ده ساعت و نیم بعد بیداری اندازه‌گیری شد. در ابتدا بیدار شدن هر دو گروه نتیجه یکسانی داشتند. ولی بعد از ده ساعت و نیم فعالیت مغزی در نواحی مرتبط با تمرکز و ساعت شبانه روزی بدن مخصوصا در افرادی که زود از خواب بیدار می‌شوند کاهش پیدا کرد.

زندگی کم تنش

یک پژوهش در وست مینستر انجام شده که نتیجه در پایگاه خبری بی‌بی‌سی در دسترس است. در این پژوهش آب دهان 42 فرد با الگوی خواب مختلف مورد بررسی قرار گرفته شد. این نمونه‌ها تا دو روز انجام شد و از هر فرد تا 8 نمونه دریافت گردید. نتیجه نشان داد که سطح کورتیزول در افرادی که صبح‌ها سحر خیز هستند، بالاتر است. این افراد همچنین از درد ماهیچه، علائم سرما خوردگی و سردرد شکایت دارند. پژوهش نشان داد افرادی که دیر خوابیده و دیر از خواب بیدار می‌شوند وضعیت مطلوب بهتری دارند. همچنین، بهتر است بدانید افراد سحرخیز تمرکز خوبی دارند، زندگی پر مشغله‌ای دارند و تنش بیشتری را در روز تجربه می‌کنند. این افراد زیاد عصبانی شده و در پایان روز نیز انرژی کمتری دارند.

با بیان موارد بالا به بهره‌وری افرادی اشاره شد که به دیر خوابیدن عادت دارند. بهتر است در اینجا ذکر شود که هدف ما با بیان این پژوهش‌ها این نبوده که بگوییم دیر خوابیدن بهتر است. زیرا، موارد زیاد در رابطه با دیر خوابیدن و ضررهای آن وجود دارد. پس، این مقاله تنها برای اطلاع رسانی بود تا تاثیر دیر خوابیدن بر خلاقیت را بدانید و به هیچ وجه جنبه تجویز ندارد، چرا که بررسی تاثیر خواب بر هوش و خلاقیت منحصر به بیان چند جمله نمی‌شود و نیازمند بررسی‌های دقیق‌تر و بیشتری است.